Gmina Bukowina Tatrzańska - strefa turysty

Białka Tatrzańska

1. Stary Kościół pod wezwaniem świętego Szymona i Judy Tadeusza. Szacuje się, że został wybudowany w pierwszej połowie XVIII wieku przez cieśli: Jana Chlipińskiego i Jędrzeja Topora. Świątynia, która powstała z inicjatywy księdza Marcina Drużbackiego, została konsekrowana w 1765 roku. Kościół znajduje się przy cmentarzu parafialnym – wokół niego rosną stare, zabytkowe lipy. Kościół to przepiękny przykład architektury drewnianej: ściany w dolnej części są wykonane z desek, w górnej - wraz z połacią dachową - kryte gontem. Ołtarz główny rokokowo-klasycystyczny z 1780 roku. W środku umieszczona jest drewniana figura Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej. W lewej nawie znajduje się z kolei barokowy ołtarz poświęcony Matce Boskiej Różańcowej. Na ścianach kościoła znajduje się wiele ciekawych, drewnianych rzeźb, wśród nich barokowe putta dłuta Wojciecha Kułacha Wawrzyńcoka. Kościół figuruje w rejestrze zabytków i obecnie jest w nim urządzone muzeum etnograficzne.
2. Nowy Kościół wybudowany w latach 1913-1921 z inicjatywy proboszcza Jana Madeja, wg projektu Franciszka Mączyńskiego, który współpracował ze Stanisławem Witkiewiczem. W jego projektach zresztą widać wyraźnie elementy narodowego stylu zakopiańskiego, którego twórcą był właśnie Witkiewicz. Budowę świątyni sfinansowali mieszkańcy miejscowości jak i ci, którzy za chlebem wyjechali do Stanów Zjednoczonych. Kościół jest murowany, wybudowany w stylu neogotyckim. Co ciekawe: budowę (pokrycie dachowe wieży świątyni) ukończono dopiero w 1993 roku. Same ściany są wykonane z cegły, częściowo obłożonej kamieniem. Ołtarz w nawie głównej, wykonany w Krakowie z mosiądzu, według projektu rzeźbiarza Jana Szczepkowskiego, powstał w 1912 roku. Zakupiony do kościoła w Białce Tatrzańskiej, został ustawiony w 1921 roku.
3. Kapliczka Świętego Jana u Matysów w Białce Środkowej. Murowana, nakryta daszkiem z gontów, uważana za najstarszą we wsi. We wnęce znajduje się współczesna płaskorzeźba Wacława Sęka, przedstawiająca Chrzest w Jordanie, która zastąpiła wcześniejszy XIX wieczny obraz o tej samej tematyce. Ludowa tradycja głosi, że kapliczka stanęła na miejscu pogromu Szwedów podczas potopu w XVII wieku. Legenda głosi, że oddział wojsk szwedzkich zapędził się aż do Białki Tatrzańskiej i tutaj został przez górali pobity.
4. Kapliczka Świętego Józefa z Dzieciątkiem na terenie nieruchomości Sióstr Serafitek, które prowadzą ceniony na całym Podhalu Dom Pomocy Społecznej dla osób niepełnosprawnych. Kapliczka jest murowana, powstała najprawdopodobniej około 1780 roku.
5. Kapliczka Niepokalanego Serca Matki Boskiej usytuowana na skarpie, po prawej stronie drogi z Białki do Nowego Targu. Wykonana z kamieni i ozdobiona drewnianymi kolumienkami, kryta gontem. Drewniana jest również wieżyczka na sygnaturkę, ufundowana jako wotum za ocalenie mieszkańców Białki w czasie walk, jakie toczyły się w tej części Podhala w 1945 roku. Dokumenty wskazują, że kapliczka została wybudowana na początku lat 50-tych XX wieku przez Władysława Rabiańskiego.
6. Droga Królewska znana też jako Wierchowa, poprowadzona od Bukowiny Tatrzańskiej grzbietem między Leśnicą, a Białką, przez Koszarków Wierch, aż po Kobylarzówkę na Groniu. Niegdyś nazywana Wierchowa, obecnie bardziej kojarzona z legendą według której właśnie tędy górale mieli prowadzić orszak króla Jana Kazimierza uciekającego z Polski przed Szwedami. Inne podania z kolei głoszą, że tą trasą wracał spod Wiednia król Jan III Sobieski. Jedno jest pewne – dzisiaj jest to piękna, widokowa trasa turystyczna idealna na piesze wędrówki jak i wycieczkę na rowerach górskich.

Bukowina Tatrzańska

1. Dom Ludowy w Bukowinie Tatrzańskiej został wybudowany z inicjatywy Franciszka Ćwiżewicza, który potem zresztą został jego pierwszym dyrektorem. Obecnie działa tutaj (podlegające gminie Bukowina Tatrzańska) Centrum Kultury. Budynek, co jest ciekawostką i ewenementem jest własnością „Spółdzielni Kulturalno-Oświatowej”. Dzisiaj bukowiański Dom Ludowy jest organizatorem znanych imprez jak „Sabałowe Bajania” czy „Góralski Karnawał”. Przy Bukowiańskim Domu Ludowym działa też Amatorski Zespół Teatralny im. Józefa Pitoraka, zespoły regionalne „Wierchowianie” i „Mali WIerchowianie”.
2. Stary Kościółek – murowany, ale z drewnianą wieżą pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa. Wybudowany w 1887 roku z inicjatywy bukowian, a w szczególności Jędrzeja Kramarza. Warto przypomnieć, że ówczesny proboszcz z Białki nie chciał się zgodzić na to by Bukowina była odrębną parafią. Z kolei autorem kościółka jest góral z Bukowiny Tatrzańskiej Jędrzej Kramarz, który wykonał również ołtarz i figury: Serca Pana Jezusa i Serca Matki Boskiej. Choć trzeba zaznaczyć, że inne źródła wskazują, że autorem był Wojciech Kułach-Wawrzyńcok. Po kilku latach koło kościoła wybudowano drewnianą wieżę. Trzeba tu wspomnieć, że właściciel tutejszych dóbr hrabia Władysław Zamoyski pomógł formalnie utworzyć nową parafię. Co ciekawe, Bukowina Tatrzańska została odrębną parafią dopiero w 1910 roku, a pierwszym proboszczem został ksiądz Błażej Łaciak. W 1925 roku drewnianą wieżę przebudowano i powiększono, z kolei w samym kościele w 1937 roku malarz Paweł Pełka wykonał polichromię. W 1994 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków – obecnie obowiązki kościoła parafialnego przejęła nowa świątynia, w starym kościółku czasem odprawiane są kameralne nabożeństwa.
3. Nowy kościół: niezwykle ciekawy architektonicznie – zdaniem znawców, jeden z najpiękniejszych przykładów nowoczesnej sztuki sakralnej. Wybudowany z żelbetu, marmuru i szkła w latach 1974- 1982 według projektu krakowskiego architekta Wojciecha Pietrzyka. Kościół został poświęcony w 1982 roku, a konsekrowany w 2002. Autorami ołtarza głównego są miejscowi górale: Zygmunt Kuchta i Stanisław Ciężadlik.
4. Willa „Primula” położona niedaleko kościoła parafialnego, to pierwszy niegóralski dom wybudowany w Bukowinie Tatrzańskiej dla księdza Walentego Gadowskiego. Ukończony w 1910 roku, szybko został odkupiony od księdza (nota bene znanego taternika) na siedzibę żeńskiego zakonu. W okresie m.in. 20-lecia międzywojennego pełnił rolę pensjonatu.
5. Kapliczka Brzezińskiego na Wierchu Olczańskim datowana na 1922 rok. Została wybudowana staraniem warszawskiego artysty Jana Brzezińskiego. Malarz, a jednocześnie miłośnik gór i turystyki, współzałożyciel Towarzystwa Przyjaciół Bukowiny. Co ważne: obecna jest już czwartą kapliczką postawioną na tym samym miejscu. Ostatnia powstała w 2003 roku, jest dziełem Janusza Pilnego i Stanisława Pawlikowskiego. Umieszczony we wnętrzu wizerunek Trójcy Świętej to jednak oryginalne dzieło samego Brzezińskiego. Na cokole można zobaczyć oryginalną inskrypcję fundatora z 1927 roku.
6. Kapliczka Patriotyczna na Wierchu Olczańskim, położona nieopodal domu wczasowego Morskie Oko. Źródła historyczne podają, że fundatorem i autorem był Jędrzej Kramarz. W latach międzywojennych odbywały się tutaj uroczystości patriotyczne stąd i nazwa kapliczki.
7. Kapliczka Zborowskiego – zlokalizowana nieopodal domu wczasowego „Wanta” na Wierchu Buńdowym, wybudowana przed II wojną światową staraniem właściciela pensjonatu Mariana Zborowskiego. Kapliczka jest murowana i kryta gontem, w zwieńczeniu z metalowym krzyżem celtyckim i ze współczesną figurą Matki Boskiej Jaworzyńskiej. Autorem rzeźby jest Władysław Koszarek z Bukowiny Tatrzańskiej.