Czarna Góra

Sołtysem miejscowości Czarna Góra jest Andrzej Budz

Czarna Góra jest jedną z czternastu wsi Polskiego Spisza. Nazwa wsi pochodzi od wyglądu góry porośniętej kiedyś gęstym lasem świerkowym. Według przekazów ustnych pod koniec XV wieku przybyły tu grupa Wołochów uchodzących z południowej Europy przed nawałą turecką. Pierwotni osadnicy byli ludźmi lasu, drwalami, myśliwymi i pasterzami. Z zachowanej najstarszej, z 1655 roku księgi metrykalnej parafii Łapsze Wyżne wynika, że oprócz rodzin bałkańskich osiedlali się przybysze z sąsiedniego Podhala, którzy stali się grupą dominującą.

Pomimo że jest to jedna wieś, dzieli się ona, na trzy prawie odrębne części: Zagóra - część wsi od strony Trybsza, Sołtystwo (najstarsza część) położone najwyżej na siodle góry i część zasadnicza od strony Jurgowa. Osobliwością tej miejscowości jest największe w okolicy osiedle Romskie tzw. Kamieniec (znajduje się przy moście na Białce). Obecnie Czarna Góra liczy 1506 mieszkańców z dawnych czasów zachowało się kilka starych spiskich zagród, zwłaszcza na Sołtystwie.

W Czarnej Górze, w części nad Białką wybudowano w 1872 roku kaplicę p.w. Trójcy Świętej, a na osiedlu Budzówka przydrożną kapliczkę p.w. Św. Jana Nepomucena, ufundowaną po powodzi w 1874 roku. W 1984 r. powstaje kościółek który w latach 1998-2000 powiększono i dobudowano wieże. W części wsi od strony Trybsza - Zagóra, w 1994 roku wybudowano nową świątynie p.w. Przemienienia Pańskiego. U podnóża kościoła znajduje się grota Matki Boskiej Fatimskiej.

W północnej części Czarnej Góry w osiedlu zwanym "Zagóra", stoi drewniana zagroda należąca niegdyś do tutejszej rodziny Korkoszów. Układ zabudowań jest przykładem rozwoju spiskiej zagrody: od prostej, składającej się z dwóch zabudowań (chałupa i stajnia) w końcu XIX wieku, do złożonej z wielu budynków w latach trzydziestych obecnego stulecia. Najstarsze budynki zbudowane zostały pod koniec XIX wieku przez Alojzego Chyżnego. Przez kilka lat Alojzy Chyżny przebywał w Amerce. Po powrocie do wsi w roku 1919 rozbudował chałupę, dobudowując okazałą "wielką izbę" z komorą. Dalsza rozbudowa zagrody dokonana została już przez Sebastiana Korkosza, męża Elżbiety, córki Alojzego.


W latach trzydziestych powstały kolejne zabudowania gospodarcze: kamienna stajnia, wozownia i chlew. W dawnej stajni umieszczono pierwszy we wsi kierat. Ostatnia rozbudowa miała miejsce w latach czterdziestych - wówczas to postawiono izbę zwaną "letnią" lub "pańską" z osobnym wejściem przez ganek.
W latach pięćdziesiątych rodzina Korkoszów przeniosła się na stałe do Słowacji, gdzie obecnie mieszka. W roku. 1980 potomkowie Sebastiana Korkosza przekazali zagrodę na rzecz Skarbu Państwa, z życzeniem, aby powstało tu muzeum. Po przeprowadzeniu remontu konserwatorskiego Muzeum Tatrzańskie zorganizowało we wnętrzach budynku ekspozycję etnograficzną, obrazującą bogate gospodarstwo spiskie z okresu międzywojennego.

W ciągle zmieniającej się wsi drewniana zagroda Korkoszów jest miejscem, gdzie jeszcze ciągle żyje odchodzący już w przeszłość świat chłopskiej kultury.
Części mieszkalne zagrody - sień, kuchnia, "wielka izba", "letnia izba" - usytuowane są jedna za drugą. W sieni, która przeważnie była wykorzystywana jako skład przedmiotów potrzebnych w gospodarstwie, znajdował się również warsztat stolarski. Jego właściciel wykonywał wszelkie niezbędne w gospodarstwie sprzęty, począwszy od mebli aż po naczynia. są tu i inne sprzęty - drewniane naczynia na mleko i stępa, ręczne żarna. Z sieni wejście prowadzi na strych, czyli izbę, miejsce, gdzie w sąsiekach przechowywano ziarno, a w skrzyniach i dzieżach produkty żywnościowe. Kuchnia jest pomieszczeniem, w którym dawniej, zanim powstały izby, koncentrowało się życie rodziny. Tutaj spano, jedzono, gotowano strawę, pieczono chleb, przędło się len i wełnę. Wyposażenie "pańskiej izby", przeznaczonej dla gości, jest takie, jak w latach czterdziestych, gdy mieszkała tu jeszcze rodzina Korkoszów. Dodatkowo na stałe został dostawiony, do dzisiaj używany, warsztat tkacki. W izbie znalazły się również rzeźby i fotografie przedstawiające członków tej utalentowanej plastycznie rodziny. Są wśród nich rzeźbiarze, malarka na szkle i tkaczka. Na półce stoi rzeźba Upadek Chrystusa pod krzyżem, dłuta Ludwika Korkosza, a na piecu gipsowa rzeźba wykonana również przez Ludwika Korkosza - głowa Sebastiana Korkosza. W jednym z zabudowań gospodarczych, kamiennej stajni, na uwagę zasługuje wystawa obrazująca obróbkę lnu, na którą składają się narzędzia służące do tłuczenia, czesania i przędzenia lnu, natomiast w wozowni, zgodnie z jej przeznaczeniem, stoi wóz, a w nim dwa półkoski, plecione kosze, które do niego wkładano. Na wozie umieszczono obońki, w których wożono mleko z hal. Tutaj stoi również drewniane urządzenie służące do podnoszenia chałupy w celu wymienienia podwaliny, podmurówki czy wykopania piwnicy.

Mieszkańcy Czarnej Góry kultywują stare tradycje rolnicze i pasterskie. Jest tu kilku wyśmienitych pszczelarzy , hodowców gołębi i owiec. Latem wypoczywający w Czarnej Górze korzystają z kąpieli w czystej rzece. Podziwiają z wielu punktów widokowych wspaniałą panoramę Tatr oraz dolinę Białki. W 1921 roku na najwyższym wzniesieniu, Czarnej Góry Litwince (903m n.p.m.) odbyły się pierwsze szybowcowe mistrzostwa Polski. Obecnie z dogodnego stoku korzystają amatorzy lotni, paralotni, a zimą narciarze. Na zboczu Litwińskiej Grapy (wschodni stok) znajduje się najdłuższy wyciąg narciarski na terenie gminy Bukowiny Tatrzańskiej. Z Litwinki roztacza się również cudny widok na cztery parki narodowe. (Tatrzański Park Narodowy, Babiogórski Park Narodowy, Gorczański Park Narodowy, Pieniński Park Narodowy).
W 2000 roku przy znamienitym udziale ojca Huberta Kasztelana, (proboszcza tutejszej parafii) postawiono (21 m) Krzyż Jubileuszowy.

4512